FAN ÇEŞİTLERİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ
FAN NEDİR VE ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Basınç farkı yaratarak havanın akışını sağlayan cihazlara fan denir. Fanın hareketli elemanı kinetik enerji yaratır ve Havaya kazandırılan bu enerji çeşitli şekillerde kullanılır.
FANLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ :
·Soğuk veya sıcak havanın istenilen dengede akışını sağlayan fanlar elektrik ile çalışır.
·Fanın hareketli elemanı olan kanatları (pervane) hava üzerinde iş yapar.
·Fana statik ve kinetik enerji kazandırır.
·Kazanılan bu statik ve kinetik enerjilerin oranı, fanın özelliklerine göre değişir.
FAN ÇEŞİTLERİ
Fanlar havanın akış yönüne bağlı olarak, aksiyel fan ve radyal fan ( sentrifüj ) olarak ikiye ayrılır.
AKSİYEL FAN ( Kanal Tipi Fan )
Aksiyel fanlarda basınç farkı oluşturarak meydana gelen havanın hareketi eksenel yöndedir. Aksiyel fanlar üç gruba ayrılır;
·Pervane kanatlı tip : alçak, orta ve yüksek basınçlı genel ısıtma, havalandırma ve klima uygulamalarında kullanılır
·Silindir kanat tip : alçak ve orta basınçlı sistemlerde, kurutma ve boyama kabinlerinin egzozlarında kullanılır
·Kılavuzlu silindir tip :alçak ve statik basınçlı, büyük hava debileri için kullanılır.
SANTRİFÜJ (RADYAL, MERKEZKAÇ) FANLAR
Radyal fanlarda basınç farkı meydana getirilerek oluşan havanın hareketi santrifüj (merkezkaç) kuvveti yönündedir. Radyal fanlar dört gruba ayrılır;
·Radyal (eğimsiz) tip : yüksek basınçlı klima tesislerinde veya endüstriyel tesislerde kullanılır.
·Öne eğimli kanatlı tip : alçak basınçlı havalandırma sistemlerinde, paket klima cihazlarında, fanlı serpantin ve ev tipi sıcak hava apareylerinde kullanılır.
·Geriye eğimli kanatlı tip : genel havalandırma sistemlerinde kullanılır.
·Aerodinamik kanatlı tip : genel havalandırma sistemlerinde, özellikle büyük hava debilerinde kullanılır.
SALYANGOZ FAN
Salyangoz fan, alçak, orta ve yüksek basınçlı olarak yapılır. Salyangoz fan pervanesi sık ve geriye eğiktir. Endüstriyel uygulamalarda ve sanayi üretim fabrikalarında yoğun ve ağır maddelerin temizlenmesi için kullanılır. Pamukçuk, parfikül, hafif talaş, toz, atık hava gini zararlı elemanların taşınmasında başarılı bir şekilde çalışır.
FANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ
Enerji kaynaklarının kıtlığı ve yüksek fiyatlardan dolayı yaşanan problemler, günümüzde büyük önem teşkil ediyor. Yenilenemeyen enerji kaynakları doğal afetlerin çoğalmasına ve küresel ısınmaya yol açmakta ve bu da yaşam alanlarımızın ve doğal kaynaklarımızın yok olmasına sebep oluyor. Tüm bu nedenlerden dolayı seçilen ve tasarlanan fanların ekonomik, enerji tasarruflu, çevre dostu ve verimli olmasına dikkat etmek gereklidir. Temel hedef fanların enerji verimliliğinin arttırılması ve üretimde az enerji kullanılmasıdır. Bunun için fan seçimleri doğru yapılmalıdır.
FAN VERİMİ
Bir fana ait verim verilerini incelerken fanı meydana getiren parçaları tanımlamak önemlidir. Pervane fan hareketinin kalbidir ve hava hareketine enerjiyi aktarır. Verim hesabı pervaneye giren mekanik güç ile pervaneden çıkan güç oranıyla yapılır.
Pervanenin çalışabilmesi için mekanik hareket oluşur. Elektrik motoru, kayış, kasnak gibi ilave edilen parçalardan dolayı kayıplar verim değerini düşürür. Fan, mekanik hareket ile elektrik motorunun birleşimi olup fan motoru olarak da adlandırılır. Fanın verimi elektrik motoruna giren güç ile pervaneden çıkan güç ile hesaplanır.
Genel olarak verim, bir çok nedenden dolayı oluşacak kayıpları kapsayacak şekilde, elektrik motorunun çektiği güç ve pervanenin verdiği güç ile hesaplanır.